Narzędzia motywacji – jak ich prawidłowo używać?

Narzędzia motywacji i sama motywacja do pracy od dawna stanowią element zainteresowania badaczy reprezentujących różne dziedziny nauki. Skąd to zainteresowanie tym tematem? Z uwagi na wpływ motywacji na życie zawodowe człowieka. Problem ten jest wciąż aktualny. Między innymi z uwagi na to, że do dzisiaj nie opracowano jednej, skutecznej teorii motywacji, której zastosowanie zapewniałoby zarówno kadrom kierowniczym, jak i zwykłym pracownikom, satysfakcję z dobrze wykonanej pracy i jednocześnie zadowalające środki płacowe.  

Jak dobrać narzędzia motywacji pracowników? 

Zewnętrzne narzędzia motywacji pracowników 

Czym jest wewnętrzna motywacja pracowników?

Materialne narzędzia motywacji 

Pozamaterialne instrumenty motywowania

Motywacja czy manipulacja? 

Pozycja dzisiejszych firm, w coraz większym stopniu zależy od jakości jej zasobów niematerialnych, czyli kapitału ludzkiego. Odgrywa on strategiczną rolę w każdej firmie. To ludzie są dziś tworzą dziś potencjalne źródło przewagi konkurencyjnej. Współczesne przedsiębiorstwa muszą zatem poszukiwać odpowiednich ku temu środków. Takich jak właściwe narzędzia motywacji, które umożliwiają odpowiednie diagnozowanie, ocenianie oraz rozwijanie kompetencji pracowników. To właśnie wiedza pracowników stanowi przecież w znacznej mierze o sukcesie firmy. 

Istota motywacji pracowników w organizacji

Pojęcie motywacji może być różnie definiowane, między innymi jako określony stan. Dana osoba jest zdecydowana podjąć odpowiednie kroki, aby zrealizować swoje zamierzenie. Każdy człowiek posiada indywidualny stopień motywacji. Jest on różny w odniesieniu do rozmaitych działań czy funkcji, jakie pełni w organizacji.

Narzędzia motywowania

Z łaciny słowo „motus” oznacza ruch, bieg czynności umysłu. Z kolei „moveo” – wprawiać w ruch, zachęcać kogoś do czegoś, pobudzać do czynu, wpływać na kogoś. Istota motywacji zawiera się w powyższych znaczeniach. Zdolność pozytywnego motywowania personelu w środowisku pracy jest kluczową właściwością wszystkich menadżerów, którzy chcą stworzyć oraz utrzymać zespół zdolny do wielkich osiągnięć. Odpowiednie narzędzia motywacji są ku temu niezbędne, stanowiąc także istotny element strategii employer branding.

Jak dobrać narzędzia motywacji pracowników? 

Proces motywacji pracowników zależy od wielu czynników, zarówno zewnętrznych jak i wewnętrznych. Firma może kształtować jedynie jej wewnętrzne struktury i aspekty, tworząc strategię employer branding. Elementy otoczenia zewnętrznego w większości przypadków są od niej niezależne. Pracownicy i organizacja funkcjonują w określonym środowisku. Narzędzia motywacji pracowników nie mogą więc być dobierane w oderwaniu od społeczno-ekonomicznych realiów tej przestrzeni. Na system motywacyjny składa się przy tym wiele różnych elementów, np.: 

1. czynniki motywacyjne – to środowisko pracy, czyli wszystkie techniczne aspekty funkcjonowania firmy oraz narzędzia motywacji, które dzieli się na materialne i niematerialne i środki perswazji, które mają charakter informacyjny lub przydzielania kar; 

2. system zadaniowy firmy – składają się na niego wszystkie zadania, które muszą być zrealizowane, sposób ich konkretyzacji i przekazania pracownikom oraz z metody oceny wykonania obowiązków przez zatrudnionych; 

3. koszty pracy – obejmują one, oprócz podstawowego wynagrodzenia pracowników, stałe opłaty związane z ubezpieczeniem, różnorodnymi składkami czy też zabezpieczeniem firmy i pracowników; 

4. system partycypacyjny – scharakteryzowany zakres możliwości wygłaszania opinii przez pracowników, negocjacji warunków pracy, obszaru samodzielnego podejmowania decyzji oraz współdecydowania ich z przełożonymi. 

Motywacja w ogromnym stopniu zależy od procesów zachodzących w świadomości człowieka. To ona determinuje jego postępowanie. Celem nadrzędnym jest wynik, dla którego osiągnięcia dana jednostka poświęca swój wysiłek, czas czy środki. Człowiek ocenia użyteczność danego celu, a ten musi przewyższać wymierne i niewymierne koszty zużyte w celu jego osiągnięcia. Bardzo duże znaczenie ma także subiektywna ocena prawdopodobieństwa uzyskania pozytywnego wyniku. Wiara w jego osiągnięcie będzie motywowała do działania nawet w trudnych momentach. Dlatego skuteczne narzędzia motywacji należy oprzeć na trzech podstawowych założeniach. Są nimi: odmienność każdego człowieka, cechy związane z pracą oraz sposoby i reguły postępowania w firmie.  

Zewnętrzne narzędzia motywacji pracowników

Motywacja zewnętrzna wiąże się z oddziaływaniem otoczenia na osobę. Jednostka podejmuje działania w sytuacji, gdy dostrzega korzyści płynące z osiągnięcia celu – otrzyma adekwatną nagrodę lub zyska na wykonaniu danej czynności. Z drugiej jednak strony, obawa przed niewykonaniem zadania oraz spodziewana kara również ma zastosowanie motywujące. Inna typologia wprowadza podział motywacji na pozytywną, która odnosi się do stwarzania jak najlepszych warunków do realizacji zamierzonych celów oraz negatywną, która bazuje na lękach i silnych emocjach danej osoby.

Narzędzia motywacji

Narzędzia motywacji zewnętrznej sprowadzają się do wszelkiego rodzaju nagród i kar. Mogą to być pieniądze, awans, zmiana miejsca pracy, wyróżnienie, nagroda rzeczowa, pochwala publiczna oraz bardziej prywatne, jak osobista sympatia, wsparcie, mniej formalny kontakt.

Często można się spotkać z opinią, że pracowników najbardziej motywują do działania pieniądze. Z kolei takie czynniki jak awans, rozwój zawodowy, dobra atmosfera pracy, partycypacja pracowników, wzrost samodzielności w podejmowaniu decyzji, czy satysfakcjonująca treść pracy są mniej istotne w utrzymaniu motywacji. Czy na pewno? 

Zewnętrzne narzędzia motywacyjne to coś, co pracownik otrzymuje od innych i ich zakres jest określany na poziomie organizacyjnym. Jak wynika z praktyki, nie zawsze mają długotrwały wpływ na motywację pracowników. Tym bardziej, że żadna firma nie jest w stanie ciągle stosować materialnych narzędzi motywacji. W tym kontekście rola czynników pozapłacowych w procesie motywacji wzrasta. Nic więc dziwnego, że przedsiębiorstwa coraz częściej szukają wiedzy oraz wskazówek odnośnie tego, jak motywować pracowników, nie ponosząc przy tym ogromnych kosztów. 

Czym jest wewnętrzna motywacja pracowników?

Motywacja wynikająca z wewnętrznych procesów danej osoby i jej siły, w znaczącym stopniu wpływa na całokształt działalności człowieka. Warunkują ją cztery czynniki psychologiczne, skłaniające osobę do podjęcia się realizacji określonego zadania. Po pierwsze jest to znaczenie przypisane danej czynności czy celowi. To jego wartość, moc oddziaływania na jednostkę oraz wszelakie korzyści płynące z podjęcia się wyzwania. Kolejnym aspektem jest kompetencja, czyli wiedza o wewnętrznych możliwościach efektywnej realizacji celu. Następne narzędzie motywacji wewnętrznej to komfort działania według własnych, a nie narzuconych reguł.

Narzędzia motywowania

Człowiek chce dąży do celu – na ile to możliwe – „po swojemu”, zachowując autonomię i niezależność w działaniu. Ostatnim elementem jest wpływ, jaki dana czynność wywiera na jednostkę i jak pracownik może oddziaływać poprzez wykonanie zadania na innych i otoczenie. Kombinacja tych aspektów i ich natężenie formuje motywację do realizacji określonych celów i tym samym efektywność ich osiągania

Motywacja wewnętrzna oznacza wykonywanie pracy przez pracownika z powodu jego osobistych zainteresowań, z chęci doskonalenia się oraz realizacji własnych predyspozycji. Motywacja wewnętrzna stanowi lepszą podstawę pracy niż zewnętrzna, zatem przełożony powinien o nią dbać oraz wzmacniać ją na różne sposoby. Narzędzia motywacji wewnętrznej wiążą się z pozapłacowymi czynnikami motywacyjnymi. Wewnętrzne czynniki motywacyjne są wartością samą w sobie – realizacja jakiegoś zadania jest jednocześnie nagrodą. Pracownik, wykonując zadanie, wykonuje je dlatego, że chce, a nie dlatego, że musi. 

Materialne narzędzia motywacji

Najczęściej stosowanym motywatorem materialnym w organizacjach jest uzyskiwane przez pracowników wynagrodzenie. Wynagrodzenie za pracę stanowi ważny czynnik wiązania interesów pracowników z głównymi celami firmy. Płaca jest głównym elementem wynagrodzenia za pracę i jest ceną pracy. Jej wysokość wyznaczana jest przez poziom popytu i podaży na rynku pracy, wartościowanie pracy lub jako efekt rokowań pomiędzy kierownictwem firmy a pracownikiem. Według innej definicji płaca jest finansową rekompensatą, jaką przedsiębiorstwo daje swoim pracownikom w zamian za ich pracę. W skład wynagrodzenia mogą wchodzić różnorodne elementy, z których każdy pełni inną funkcję motywującą.

Narzędzia motywacji

Materialne narzędzia motywacji to nie tylko płaca podstawowa. Dodatkowe składniki wynagrodzenia dzielą się na stałe, np. dodatek funkcyjny oraz ruchome, np. za wypracowane godziny nadliczbowe. Składową pensji mogą być także świadczenia wypracowane od zysku lub osiągnięć danego pracownika, które rozlicza się za ustalony okres. Całokształt stosowanych praktyk powinien się opierać o skonstruowany w firmie system wynagrodzeń.

Pozamaterialne instrumenty motywowania 

Materialne narzędzia motywacji to nie jedyny oręż, jakim dysponują firmy. Kolejną sferą, do której może sięgać kadra kierownicza, są narzędzia niematerialne. Odnoszą się one do potrzeb pracowników, takich jak potrzeba szacunku i uznania, dobrych relacji z innymi, twórczości i rozwoju. Czynniki te bazują na indywidualnych celach pracowników i ich ambicjach. Główne narzędzia motywacji w tym zakresie to: tworzenie przyjaznej kultury organizacji, awansowanie, styl kierowania, pochwały, wyróżnienia, wyrazy uznania, partycypacja, szkolenia i doskonalenia zawodowe, ocena wyników i stanowiska pracy, planowanie kariery, komunikacja wewnętrzna, warunki i stosunki pracy, treść pracy oraz badanie opinii pracowników. 

Dobra atmosfera pracy, współdziałanie w oparciu o normy i wartości bliskie także pracownikowi, wzmacniają jego zaangażowanie i satysfakcję z pracy. Budowanie pozytywnych emocji i dobrego kontaktu z przełożonymi i współpracownikami może w znacznym stopniu wpływać na pracowitość i skuteczność zatrudnionych. Istotne znaczenie, dla wsparcia funkcji motywowania w organizacji, ma także system komunikacji. Pracownikom zależy, aby komunikacja wewnętrzna przebiegała w łatwy i przejrzysty sposób. Sytuacja konfliktowa powstaje w momencie, gdy do pracownika nie docierają wszelkie niezbędne informacje lub nie są przekazywane bezpośrednio jemu.  

Motywacja czy manipulacja?

W przypadku motywacji należy podkreślić różnicę pomiędzy „motywacją” a „manipulacją”. Niestety często zdarza się, że pojęcia te traktuje się jak synonimy. Należy zaznaczyć, że motywacja nie jest równoznaczna z manipulacją, mimo, że istnieje między nimi bardzo cienka granica. Tym, co dzieli owe pojęcia, jest intencja. W przypadku manipulacji celem jest wykorzystanie manipulowanego do osiągania własnych celów. Celem motywacji jest dążenie motywującego do przekonania motywowanego o tym, że ich cel jest wspólny.

Narzędzia motywowania

W procesie motywacji chodzi o osiągnięcie celu, które leży we wspólnym interesie motywującego i motywowanego. Oboje tworzą zespół oparty na współpracy. Natomiast czynnikiem, który ich różnicuje, jest zależność hierarchiczna. Ta nie jest jednak wcale równoznaczna z centralizacją decyzyjną, ograniczeniem kreatywności i inwencji motywowanego. Niektóre interpretacje roli motywującego skłaniają się nawet ku temu, aby zarządzający nie ingerował w działania personelu, a jedynie go koordynował.

Bez względu na wdrożone narzędzia motywacji, zasadniczo chodzi o jedno – pracownicy powinni się identyfikować z celami firmy i dążyć do ich realizacji. Dysponując dodatkowymi narzędziami, m.in. w zakresie wsparcia sprzedaży, przyczynią się do osiągnięcia biznesowego sukcesu.

Twojej firmie przyda się wsparcie w tym zakresie? Skontaktuj się z nami. Z pomocą narzędzi rekomendowanych przez specjalistów Commplace, wkrótce zauważysz różnicę.