Sukces przedsiębiorstwa rzadko jest dziełem przypadku. Zwykle jest wynikiem przemyślanych, strategicznych działań, uwzględniających szereg mniej lub bardziej przewidywalnych czynników. Powodzenie firmy na rynku zależy od zaangażowania, kreatywności i nakładu pracy na każdym etapie jej rozwoju. Jakie fazy rozwoju przedsiębiorstwa wyróżniamy? Jakich kryzysów możemy spodziewać się w każdej fazie?
Rozwój przedsiębiorstwa w pigułce – definicje
Rozwój, jako długotrwały proces zachodzący w gospodarce, jest kluczowym elementem funkcjonowania każdego przedsiębiorstwa. Dążenie do nieustannego rozwoju jest czynnikiem determinującym jego ostateczny suckes na rynku. Tylko co tak właściwie kryje się pod pojęciem rozwoju?
Ciężko przedstawić jedną, spójną formułę, która opisałaby kompletny charakter zjawiska rozwoju. J. Beliczyński określa rozwój przedsiębiorstwa jako zmianę jego systemów oraz otoczenia, zapewniające firmie osiągnięcie i utrzymanie przewagi konkurencyjnej. Zdaniem J. Beliczyńskiego rozwój przedsiębiorstwa objawia się we wprowadzeniu nowych elementów do systemu firmy, poprawie jakości elementów, które już istnieją w danych systemach, a także w zmianach struktur owych systemów.
R. Brajer-Marczak słusznie zauważa, że rozwój przedsiębiorstwa może dotyczyć jego części lub całości, a także odnosić się do wszystkich lub jednego obszaru jego funkcjonowania. Według ekspertki rozwój przedsiębiorstwa oznacza likwidację rozbieżności rozwojowych, czyli tzw. luki rozwojowej, bądź udoskonalenie miejsca, które przedsiębiorstwo zajmuje w otoczeniu.
Swoją definicję rozwoju przedsiębiorstwa przedstawili również P. Prokopowicz, M. Król i G. Żmuda w pracy „Determinaty rozwoju przedsiębiorstw sektora MSP”. Według nich jest to „systemowy, oparty na wartościach, nauce i współpracy proces adaptacyjnego rozwoju, doskonalenia i wzmocnienia strategii, struktur, procesów, ludzi i kultur, prowadzący do zwiększenia efektywności przedsiębiorstwa”.
Jaki cel przyświeca Twojej firmie?
Pomożemy Ci w jego szybszym osiągnięciu!
Czym dla Ciebie jest rozwój firmy?
Nie ma dwóch takich samych firm. Każde przedsiębiorstwo to odrębny organizm, który dąży do konkretnych celów, wyznaje inne wartości i ma własne, odmienne podejście do rozwoju. Jaki kierunek rozwoju może przybrać firma?
Pierwszym modelem jest rozwój utożsamiany ze wzrostem. Jest to droga, której celem jest zwiększenie wartości transakcji, nieustanne pozyskiwanie nowych klientów oraz wzrost udziału w rynku. Ideą tej formy rozwoju może być także zwiększenie liczby pracowników.
Drugą ideą jest poprawa jakości funkcjonowania przedsiębiorstwa. Poprawę jakości można rozumieć jako udoskonalanie produktu lub usługi, budowę profesjonalnej obsługi klienta, a także pozyskanie zaufania i lojalności w relacjach z odbiorcami.
Wzrost przedsiębiorstwa może także wiązać się z wykorzystaniem szansy, jaka pojawiła się na rynku w danym momencie. Wykorzystanie szansy może wówczas wiązać się z osiągnięciem wstępnej stabilizacji, a następnie zyskownej sprzedaży wykreowanego przedsiębiorstwa.
Ostatnią, najogólniejszą i jednocześnie najpopularniejszą, formą rozwoju jest zapewnienie firmie przetrwania na rynku i utrzymanie wybranej skali produkcji i formy działalności, przez konkretne działania będące wynikiem określonej, starannie dopasowanej strategii rozwojowej.
Realizacja celów biznesowych nie jest możliwa bez uzyskania pełnej stabilizacji. Osiąganie owej stabilizacji określa się jako fazy rozwoju przedsiębiorstwa. Jakie fazy wyróżnimy?
Fazy rozwoju przedsiębiorstwa według modelu Greinera
Fazy rozwoju przedsiębiorstwa zależą od kilku czynników. Larry E. Greiner wśród nich wymienia:
- wiek organizacji,
- rozmiar organizacji,
- etap ewolucji,
- etap rewolucji,
- tempo wzrostu branży.
Greiner zauważył, że sposoby funkcjonowania firm nie zawsze ulegają zmianom w czasie. Analizując działalność 500 największych przedsiębiorstw amerykańskich, wysnuł wniosek, że wzrost przedsiębiorstwa dzieli się na kilkuletnie (4-8 lat) okresy spokojnego rozwoju (ewolucje), które przelatane są krótkimi kryzysami (rewolucje). Biorąc pod uwagę ten schemat, możemy wyróżnić 5 faz rozwoju przedsiębiorstwa.
5 etapów rozwoju przedsiębiorstwa
- Faza kreatywności
Pierwsza faza rozwoju przedsiębiorstwa, w której głównie obserwuje się rynek i dopracowuje oferowane produkty.
Zatrudnianie kolejnych pracowników wywołuje konieczność sprawnego organizowania pracy i zarządzania przedsiębiorstwem, co może prowadzić do kryzysu przywództwa. Rozwiązaniem problemu jest wprowadzenie określonych struktur i procedur na każdym obszarze funkcjonowania przedsiębiorstwa.
- Faza ukierunkowania
Jest to moment na wprowadzenie lepszej organizacji pracy, czyli ostateczne określenie firmowych procedur i struktur.
Niestety po pewnym czasie może dojść do tarć o komepetencje w poszczególnych strukturach. Postępująca biurokratyzacja i brak swobody decyzyjnej prowadzi to kryzysu autonomii. Kryzys autonomii można rozwiązać poprzez nadanie większych swobód managerom niższego stopnia. Natomiast managerom wyższego stopnia należy umożliwić delegowanie uprawnień.
- Faza decentralizacji
W fazie decentralizacji oddelegowuje się część uprawnień pracowników wyższych szczebli osobom zatrudnionym na niższych stanowiskach. Proces ten zwiększa swobodę poszczególnych jednostek organizacyjnych.
Większa swoboda niestety może wiązać się z próbą wyznaczenia celów bez porozumienia z innym działami, co Greiner określa mianem kryzysu kontroli. Rozwiązaniem jest wprowadzenie większej kontroli nad działaniami pracowników.
- Faza koordynacji
Koordynacja jest niezbędna, gdy zauważalne jest nadmierne rozdrobnienie działań przedsiębiorstwa.
Sformalizowanie większości rozwiązań prowadzi do wydłużenia rozmaitych procesów decyzyjnych, co skutecznie utrudnia komunikację. Złożoność koordynacji może zakończyć się kryzysem izolacji. Rozwiązaniem jest faza współpracy.
- Faza współpracy
Ostatnią fazą rozwoju przedsiębiorstwa jest faza współpracy, czyli modyfikacji firmy w taki sposób, by zapewnić efektywną komunikacją i kooperację między poszczególnymi zespołami. Faza współpracy to sprawne podejmowanie decyzji, bezproblemowe tworzenie nowych rozwiązań, dostrzeganie szans rynkowych i szybka reakcja na nie, co skutkuje w nieustannym rozwoju przedsiębiorstwa na wielu płaszczyznach.
W fazie współpracy pojawia się ryzyko wypalenia zawodowego. By go uniknąć, należy dbać o atmosferę w firmie, wykorzystywać integrację w pracy, racjonalnie delegować zadania i oferować atrakcyjne warunki zatrudnienia.