Przedsiębiorstwo funkcjonuje na co dzień w bardzo niepewnym otoczeniu. Zarówno na wybór, jak i realizację strategii firmy wpływają różnego rodzaju czynniki zewnętrzne i wewnętrzne. Dlatego potencjalnych czynników ryzyka strategicznego należy upatrywać nie tylko w otoczeniu bezpośrednim, ale także pośrednim.
Analiza ryzyka strategicznego umożliwia przedsiębiorstwom funkcjonującym w ciągle zmieniającym się otoczeniu utrzymać wypracowaną pozycję lidera. Pozwala na weryfikowanie zakresu zagrożeń i ich wpływu na funkcjonowanie firmy. Funkcjonowanie w niepewnym otoczeniu ma także pozytywne skutki – generuje wszelkie innowacyjne pomysły i rozwiązania.
Ryzyko strategiczne związane jest z ryzykiem nieosiągnięcia celów zawartych w strategii, które przyjmuje dwie perspektywy: wewnętrzną związaną z tokiem procesu zarządzania i zewnętrzną obejmującą realizację ryzykownych strategii, a więc determinowaną przez otoczenie i występujące w nim turbulencje. Oznacza prawdopodobieństwo wystąpienia niepowodzenia w działalności strategicznej przedsiębiorstwa, a jego wielkość zależy od branży i sektora, w którym funkcjonuje dana firma.
Ryzyko strategiczne – co ze sobą niesie?
Ryzyko strategiczne jest związane z długofalową działalnością przedsiębiorstwa na rynku. Wiąże się z jego wzrostem, dynamiką rozwoju oraz podejmowaniem decyzji i realizacją celów biznesowych. Zidentyfikowanie czynników ryzyka z odpowiednim wyprzedzeniem i właściwe zareagowanie na zagrożenia płynące ze zmiennego, niepewnego otoczenia jest działaniem, które wspomaga podejmowanie decyzji strategicznych dotyczących przyszłości przedsiębiorstwa.
Ryzyko mogą wywołać czynniki obiektywne (realne zjawiska gospodarcze), jak i subiektywne (indywidualne decyzje konkretnych ludzi). Może przyjąć wiele form, np. niepowodzenie transakcji przejęcia spółki, nieudane wprowadzanie produktu na rynek, gwałtowne zmiany preferencji i upodobań klientów czy pojawienie się na rynku konkurencji lub nowej technologii, w wyniku której dotychczas sprzedawany produkt traci na wartości.
Ryzyko strategiczne można rozumieć także jako działania umożliwiające wdrożenie nowych, ryzykownych rozwiązań, które pozwolą odpowiedzieć na pojawiające się sygnały, dotyczące nowych wyzwań (regulacji, przepisów, wytycznych) płynących z otoczenia ekonomiczno-politycznego.
Aby przekuć ryzyko strategiczne na swoją korzyść należy odpowiednio nim zarządzać. To znaczy zastosować w odpowiednim czasie konkretny system metod i działań dopasowanych do charakteru i zakresu danego ryzyka. Zarządzanie ryzykiem strategicznym obejmuje takie procesy jak: identyfikacja, analiza oraz reakcja na wystąpienie konkretnego ryzyka. Wyróżniamy trzy rodzaje postaw wobec ryzyka: neutralność, zamiłowanie do ryzyka oraz awersja do ryzyka.
Boisz się ryzykować i wdrażać rozwiązania PR „na wyczucie”?
Słusznie! Powierz je specjalistom –
jesteśmy do Twojej dyspozycji.
Ryzyko strategiczne – przykładowe obszary występowania
Ryzyko strategiczne pojawia się tam, gdzie jest zmienność i nieprzewidywalność otoczenia. Każda firma podejmując decyzję na temat rozszerzenia swojej działalności czy też wykorzystania nadarzających się okazji musi liczyć się z tym, iż będą miały miejsce mniej lub bardziej istotne zdarzenia zewnętrzne wpływające na środowisko wewnętrzne i tym samym rezultaty działania firmy. Już sama decyzja o wyborze konkretnego rodzaju strategii stanowi obszar występowania ryzyka. Dlatego zapobiegliwe firmy mają w zanadrzu plan, który pozwoli wdrożyć szybko i sprawnie zarządzanie kryzysowe. Możemy wyróżnić następujące obszary występowania ryzyka strategicznego:
– technologiczne, w ramach którego istnieje niemożność osiągnięcia postawionych celów z powodu stosowania przestarzałej technologii lub nieefektywnych linii produkcyjnych,
– o charakterze legislacyjno-politycznym, które wynika z braku możliwości niezwłocznego dopasowywania się do zmian wynikających z nowych przepisów prawa lub zmiany ustaw,
– związane z utratą reputacji (wizerunku) marki na skutek niewłaściwych działań przedsiębiorstwa lub kryzysu wizerunkowego, którego skutkiem jest sytuacja kryzysowa,
– ekologiczne, związane z niedostosowaniem działalności firmy do nowym wymogów dotyczących poziomu emisji CO2, zanieczyszczenia powietrza lub zużycia wody,
– związane z utrzymaniem się firmy na rynku, wynikające z wahań popytu oraz działaniami konkurencji,
– utrzymania płynności finansowej, związane z możliwością spłaty należności wobec instytucji finansowych, dostawców, pracowników i partnerów biznesowych.
Klucz do sukcesu w zarządzaniu ryzykiem strategicznym
Rozwój przedsiębiorstwa na konkurencyjnym rynku jest niekończącym się procesem. Raz zdobyta pozycja lidera nie gwarantuje utrzymania tego stanu bez umiejętności reagowania na sygnały płynące z otoczenia. Nawet dobrze rozpoznana grupa docelowa może przecież z czasem zmienić preferencje. Dlatego w zarządzaniu strategicznym kluczem do sukcesu jest zdolność uczenia się, adaptacji, jak również umiejętność wprowadzania zmian w organizacji.
Obecnie, biorąc pod uwagę zasadę zrównoważonego rozwoju, aby nie pozostać w tyle, należy systematycznie mierzyć i redukować negatywne skutki dla otoczenia i przygotowywać przedsiębiorstwo na spełnianie przyszłych wymogów rynkowych związanych z ochroną środowiska. Brak reakcji na nadchodzące zmiany, brak dostosowania się do nowych wyzwań oraz brak chęci współpracy z otoczeniem, może doprowadzić do szybkiego zniknięcia firmy z rynku.
Firmy, które podejmują ryzyko strategiczne i potrafią szybko odpowiedzieć na zmiany zachodzące w otoczeniu z większym prawdopodobieństwem odniosą sukces. Natomiast firmy, które podejmują jedynie działania zachowawcze i wyczekujące, mogą szybko utracić swoją pozycję lidera. Mogą też zostać przejęte przez bardziej elastyczną i odważniejszą konkurencję.
Kadra zarządzająca firmą powinna zdawać sobie sprawę z tego, iż tylko kompleksowy system zarządzania ryzykiem strategicznym, może ustrzec organizację przed druzgocącą klęską. Jedynie implementacja systemu zarządzania ryzykiem strategicznym w całej firmie umożliwi efektywne i stałe wypełnianie zadań wpisanych w ramy strategii danej organizacji. Samo rozpoznanie ryzyk strategicznych i przygotowanie firmy na ich działanie to obecnie za mało, by stać się konkurencyjnym podmiotem. Należy umieć dokonywać konwersji pojawiających się ryzyk w dalekosiężne możliwości.